Gedegen en helder. Zo noemt minister Henk Kamp (Economische Zaken) woensdag het rapport van de Onderzoeksraad voor de Veiligheid naar de gaswinning in Groningen.

De raad onderzocht de besluitvorming rond de gaswinning in Groningen in de periode vanaf de ontdekking van het gasveld in 1959 tot 2014.

Volgens de onderzoeksraad is niet zorgvuldig omgegaan met de veiligheid van inwoners van Groningen. Betrokken partijen waren onder meer het ministerie van Economische Zaken, Shell, NAM en het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM). Zij beschouwden risico’s voor inwoners vooral als schaderisico dat vergoed kon worden en “het veiligheidsrisico achtten zij verwaarloosbaar”, schrijft de onderzoeksraad. Het belang van de winning stond op de eerste plaats.

Kamp draait gaskraan tot de zomer iets dicht

Minister Kamp stelt in een reactie: “Ik ben mij zeer bewust van de ernst van de problematiek en evenzeer van mijn verantwoordelijkheid de benodigde maatregelen te nemen.” De gaswinning zorgt voor aardbevingen in Groningen waardoor de bewoners schade lijden en zich niet meer veilig voelen in hun huis.

De minister besloot afgelopen week dat er het eerste halfjaar van 2015 niet meer dan 16,5 miljard kuub gas uit de Groningse bodem mag worden gehaald. In juli hakt hij de knoop door of de gaswinning verder wordt beperkt.

In zijn reactie verwijst Kamp naar wat hij de afgelopen twee jaar heeft gedaan in relatie tot de aardbevingen in Groningen. Besluiten over het dichtdraaien van de gaskraan en maatregelen om de gevolgen van de aardbevingen te beperken, moeten ertoe leiden "dat het vertrouwen van de Groningers herwonnen wordt. Dit kan alleen door deze verbeteringen snel en daadwerkelijk te realiseren."

NAM-directeur: we kijken nu vooruit

Gerald Schotman, directeur van de Nederlandse Aardolie Maatschappij, zegt de gevoelens van ongerustheid en onveiligheid onder de Groningers te begrijpen. "Natuurlijk kun je je bij het verschijnen van een rapport als dit afvragen of je destijds dingen anders had kunnen doen met de kennis van nu. Dat blijft lastig, maar nu kijken we vooruit", zegt de directeur van de organisatie die over de gaswinning gaat.

"Er zijn twee aanbevelingen mede aan het adres van NAM. Een over onafhankelijk onderzoek en een over de verbetering van de communicatie over onzekerheden. Met beide aanbevelingen gaan we aan het werk."

PvdA: Groningers tekortgedaan

Jan Vos, Tweede Kamerlid voor de PvdA, meent dat Groningers jarenlang ernstig tekort zijn gedaan doordat de veiligheid van de bevolking is genegeerd. "Veel te lang is ontkend dat de aardbevingen niet alleen schade en overlast veroorzaken, maar ook een bedreiging zijn voor de veiligheid. Dit rapport bevestigt voor de PvdA dat verhoging van de gasproductie na 1 juli ondenkbaar is."

De PvdA vindt dat de minister op korte termijn werk moet maken van een herinrichting van het gasgebouw om taken, rollen en verantwoordelijkheden te scheiden en het cruciale aspect veiligheid het leidende principe te laten zijn. "Wij willen een hoorzitting in de Tweede Kamer met de OVV om de ernstige conclusies te kunnen bespreken."

'Rijk liep blind achter de miljarden aan'

Volgens Tweede Kamerlid Carla Dik-Faber van de ChristenUnie zijn de conclusies uit het rapport "keihard". "De bewoners zijn jarenlang genegeerd. Hun veiligheid moet op de eerste plaats staan bij minister Kamp, daarom moet de gasproductie worden verlaagd naar 30 miljard kuub."

Liesbeth van Tongeren van GroenLinks meent dat de vaststellingen ernstig zijn en dat minister Kamp daarover verantwoording af moet leggen. "Het Rijk liep blind achter de miljarden aan, de NAM was doof voor lastige feiten over aardbevingen en bodemdaling en de toezichthouder hield vooral z'n mond", aldus Van Tongeren, "Het ergste is, dat er nog altijd niets is veranderd. De provincies hebben nu niets in te brengen. Dat moet veranderen. Het is hún grond, het zijn hún mensen die de dupe worden."

Gesloten bolwerk

SP-Kamerlid Eric Smaling noemt het "een letterlijk 'schokkend' rapport". Volgens hem zijn de conclusies over het 'gesloten bastion' van bedrijven, kennisinstellingen, toezichthouder en het eigen ministerie vernietigend. "Dat kan wat de SP betreft niet zonder gevolgen blijven."

Volgens Reinette Klever van de PVV hebben "het old boys network van de NAM, ministerie EZ, EBN, GasTerra en SoDM elkaar jarenlang de hand boven het hoofd gehouden". De partij vindt het hoog tijd dat er grondig wordt ingegrepen in het gasgebouw. "Het toezicht moet geheel onafhankelijk zijn en dus weg bij het ministerie van EZ. Veiligheid van de Groningers moet vóór het snelle geld gaan."

William Moorlag, gedeputeerde provincie Groningen, noemt de conclusie van het rapport ronduit schokkend. "Ze hadden geen oog voor de veiligheid en het is dan ook een grof schandaal dat er in 2013 nog een recordhoeveelheid gas uit de bodem is gehaald", stelt Moorlag.

"Als provincie vinden we dat na 1 juli de gaskraan nog verder dicht moet. Zelfs dan is er nog steeds jarenlang risico voor de veiligheid en dat is voor de Groningers een bittere pil. Dit rapport is een breekijzer om het bolwerk van het Staatstoezicht op de Mijnen met de NAM en het ministerie open te breken."

'Eerst veiligheid garanderen'

Voor Dick Kleijer van de Groninger Bodem Beweging bevestigt het rapport het gevoel dat Groningers al jaren hebben. "Groningers liepen jarenlang tegen een muur van onbegrip aan en werden voor gek verklaard. Eindelijk is er de bevestiging van wat wij al wisten: onze veiligheid speelde geen enkele rol en dat is schandalig."

"Maar wat heb je eraan om met terugwerkende kracht je gelijk te krijgen? Het gaat er juist om dat er iets moet veranderen: dat de veiligheid eindelijk boven de gaswinning wordt gesteld in plaats van andersom", aldus Kleijer. "De Onderzoeksraad vindt dat de relatie tussen de bij gaswinning betrokken partijen en de Groningers moet worden hersteld, maar ik zie dat nog niet zo snel gebeuren. Garandeer eerst onze veiligheid maar eens, pas dan kan er gewerkt worden aan het herstel van vertrouwen."

'Groningers voelen zich bestolen'

John Lanting van de actiegroep Schokkend Groningen: "We wisten al lang dat er geen rekening werd en wordt gehouden met onze veiligheid. Hoe kan het anders dat er in 2013 nog voor een vermogen aan gas uit de grond is gehaald. Meer gas is meer risico."

Lanting zegt dat Groningers zich bestolen voelen, "want van de opbrengst was bijna niets voor Groningen". Hij hoopt dat de minister een andere koers gaat varen, maar dat moet volgens hem nog blijken. "Voor ons verandert er niets. We blijven aangiftes doen tegen de minister, maar ook tegen de directeur van de NAM. Zij brengen ons in gevaar en dus moeten ze vervolgd worden."

Volgens Milieudefensie is bij winning van fossiele brandstoffen als olie en gas altijd hetzelfde patroon te ontwaren: "Eerst het geld, daarna pas milieu en veiligheid." Volgens de milieu-organisatie is het de hoogste tijd dat de gaskraan dichtgaat en dat "Nederland grote stappen zet richting een fossielvrije energievoorziening".

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl